The Reporter เปิดโลกทัศน์ใหม่ให้แก่เยาวชน EP.18

RTI Radio Taiwan International RTI Radio Taiwan International

The Reporter เปิดโลกทัศน์ใหม่ให้แก่เยาวชน EP.18

ต้นไม้สามารถเตือนภัยแผ่นดินไหวและมลพิษทางอากาศได้จริงหรือ

     เมื่อเกิดแผ่นดินไหวหรือดัชนีคุณภาพอากาศอยู่ในระดับเตือนภัยสีม่วง กรมอุตุนิยมวิทยาจะมีการส่งข้อความเตือนภัยระดับชาติมายังโทรศัพท์มือถือของประชาชน แต่คุณรู้หรือไม่ว่า ต้นไม้ก็มีกลไกเตือนภัยล่วงหน้าด้วยเช่นกันแถมยังทำหน้าที่เป็นเครื่องฟอกอากาศให้เราได้อีกด้วย

ต้นไม้ที่สามารถส่งสัญญาณแจ้งเตือนคุณภาพอากาศ

     ศูนย์วิจัยแผนกพิษวิทยาของคณะกรรมการการเกษตรไต้หวัน (ปัจจุบันเป็นกระทรวงเกษตร) ค้นพบต้นกระถินดอยสามารถตรวจจับมลพิษในอากาศได้

     ต้นกระถินดอยมีถิ่นกำเนิดมาจากแหลมเหิงชุน และต่อมากลายเป็นพืชที่พบได้ทั่วไปในพื้นที่ที่ไม่สูงจากระดับน้ำทะเลมากนัก ในช่วงทศวรรษที่ 1970 ถึง 1980 เป็นยุคที่อุตสาหกรรมเครื่องปั้นดินเผาและเซรามิกในไต้หวันเจริญรุ่งเรือง นักวิจัยพบว่า เมื่อใดก็ตามที่เตาเผาปล่อยก๊าซฟลูออรีนที่เป็นมลพิษออกมา ใบของต้นกระถินดอยที่ขึ้นอยู่โดยรอบก็จะร่วงหรือไม่ก็เหี่ยวเฉา เมื่อนำใบที่ร่วงไปตรวจสอบในห้องปฏิบัติการจึงพบว่า มีการปนเปื้อนฟลูออรีนในปริมาณสูงจริง ลักษณะเช่นนี้ยังเกิดขึ้นกับใบข่าด่างด้วยเช่นกัน

     ที่เป็นเช่นนี้ เนื่องจากพืชมีส่วนของปากใบซึ่งทำหน้าที่เป็นทางเข้าออกของน้ำและอากาศเพื่อกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง เมื่อต้นไม้ดูดซับฟลูออไรด์เข้าไป มันจะไปทำปฏิกิริยากับแคลเซียมหรือกรดซิลิซิก (Silicic acid) กลายเป็นสารประกอบที่ละลายน้าได้น้อยและจะไปสะสมที่ส่วนปลายของใบทำให้ใบเหี่ยวเฉา นักวิทยาศาสตร์จึงตั้งชื่อต้นไม้ประเภทนี้ว่า “ต้นไม้เตือนภัยพิบัติ”

     พืชบางชนิดเช่นใบยาสูบมีความไวต่อก๊าซโอโซนอย่างมาก เมื่อสัมผัสกับก๊าซโอโซนในปริมาณที่มากใบยาสูบจะปรากฏเป็นรอยด่างขึ้น ผู้ช่วยศาสตราจารย์ซุนเหยียนจาง (孫岩章) อาจารย์ประจำภาควิชาจุลชีววิทยาและโรคพืช มหาวิทยาลัยแห่งชาติไต้หวัน เคยพบเห็นการเปลี่ยนแปลงของใบยาสูบเมื่อได้รับผลกระทบจากก๊าซโอโซนในกรุงไทเปและนครไทจง

     นอกจากต้นไม้จะสามารถบ่งบอกคุณภาพอากาศได้แล้ว ยังสามารถช่วยดูดซับมลพิษอากาศได้อีกด้วย เช่น ต้นกระถินดอยและต้นสะเดาที่มีคุณสมบัติในการดักจับก๊าซไนโตรเจนออกไซด์ ต้น Soapberry และ ต้นหยีน้ำ มีความสามารถในการการดักจับก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์เป็นต้น

ต้นไม้เฝ้าสังเกตการณ์ผู้คอยดูดซับมลภาวะ

     นอกจากโลกเราจะมีต้นไม้เตือนภัยพิบัติแล้วยังมีพืชที่คอยอดทนต่อมลภาวะอย่างเงียบๆด้วย เช่น หญ้าก้นจ้ำขาว (Bidens pilosa L.) ซึ่งเป็นพืชนำเข้าจากต่างถิ่นที่ปัจจุบันพบได้แพร่หลายในไต้หวัน หญ้าก้นจ้ำขาวสามารถทนต่อมลพิษจากฟลูออรีนได้เป็นอย่างดีเมื่อเทียบกับพืชชนิดอื่นๆ ดอกแกลดิโอลัส (gladiolus) ซึ่งเป็นพืชที่มมีความทนทานน้อยกว่าจะแสดงอาการเมื่อความเข้มข้นของฟลูออรีนในอากาศแตะ 1 ppb โดยใบของมันจะสะสมฟลูออรีนได้เพียง 20 ถึง 30 ppm เท่านั้น ขณะที่หญ้าก้นจ้ำขาวสามารถสะสมฟลูออรีนได้สูงถึง 1,000 ppm โดยไม่แสดงอาการใดๆเลย

     นอกจากหญ้าก้นจ้ำขาวแล้ว ยังมีพืชชนิดอื่นๆ เช่นผักโขม ใบชา และพืชตระกูลซิตรัส ที่สามารถทนต่อฟลูออรีนได้ดีไม่แพ้กัน  ต้นไม้เหล่านี้ต่างได้รับการขนานนามว่าเป็น “ต้นไม้เฝ้าสังเกตการณ์” เพราะเนื่องจากเมื่อใดก็ตามที่อากาศมีมลพิษสูง พืชชนิดอื่นๆก็จะทยอยร่วงโรยไป แต่ต้นไม้เฝ้าสังเกตการณ์เหล่านี้จะยังคงอยู่ เมื่อนักวิทยาศาสตร์วิเคราะห์ความเข้มข้นของฟลูออรีนที่ตกค้างอยู่บริเวณใบก็จะสามารถบอกได้ว่า บริเวณดังกล่าวได้รับผลกระทบจากมลพิษมานานแค่ไหน รวมถึงมีแนวโน้มที่จะแพร่กระจายออกไปหรือไม่

ค่า ppb และ ppm คืออะไร ?

ทั้ง ppb และ ppm ต่างเป็นหน่วยที่ใช้บอกความเข้มข้น โดย ppb นั้นย่อมาจาก Parts Per Billion หรือหนึ่งในพันล้านส่วน  ขณะที่ ppm นั้นย่อมาจาก Parts Per Million หรือหนึ่งในล้านส่วนนั่นเอง ทั้งสองหน่วยนี้นอกจากจะสามารถนำมาใช้ในการบอกคุณภาพอากาศแล้ว ยังสามารถนำมาใช้บอกปริมาณการปนเปื้อนของโลหะหนัก ยากำจัดศัตรูพืช ตลอดจนยาปฏิชีวนะในสัตว์ที่ปนเปื้อนอยู่ในอาหารด้วย ส่วนใหญ่ใช้กับสารที่พบในปริมาณที่น้อยมากๆ ซึ่งในการวัดปริมาณมลพิษในอากาศจะใช้หน่วย ppb และ ppm ด้วย

ต้นกระถินดอยสามารถเตือนภัยแผ่นดินไหวได้จริงหรือ ?

     นอกจากกระถินดอยจะสามารถตรวจวัดมลพิษในอากาศได้แล้ว ยังสามารถเตือนภัยแผ่นดินไหวได้อีกด้วย ในยุคที่เทคโนโลยียังไม่มีความเจริญก้าวหน้า คนงานในเหมืองแร่อาศัยต้นกระถินดอยเป็นสัญญาณเตือนภัยแผ่นดินไหว

     สมัยก่อนสิ่งที่คนงานเหมืองแร่ไต้หวันกลัวมากที่สุดก็คือเหตุการณ์ผาหินถล่ม แต่เนื่องจากเนื้อไม้ของต้นกระถินด้วยมีความละเอียดและแข็งแรงทนทาน ดังนั้นมันจึงกลายเป็นโครงสร้างที่สามารถชะลอการถล่มของอุโมงค์ได้

     เมื่อใดก็ตามที่เหมืองแร่เกิดเหตุผาหินถล่ม ต้นกระถินดอยจะช่วยประวิงเวลาให้คนงานเหมืองมีโอกาสหนีเอาชีวิตรอดได้ นอกจากนี้เมื่อมันถูกหินทับหรือเสียดสีก็จะสร้างเสียงแหลมๆออกมา ราวกับเป็นสัญญาณเตือนให้คนงานเหมืองแร่รีบอพยพออกจากพื้นที่ ดังนั้นจึงมีคำกล่าวในหมู่คนงานเหมืองแร่ที่ว่า “หากได้ยินเสียงเรียกจากกระถินดอย คนที่รักชีวิตต้องรีบหนีอย่างรวดเร็ว” ต้นกระถินดอยจึงความคุณสมบัติในการเตือนภัยแผ่นดินไหวอย่างน่าประหลาดใจ